Tìm hiểu về sơ đồ chiến thuật 4-2-1-3 trong bóng đá

Chiến thuật là yếu tố sống còn quyết định thành bại của một đội bóng. Mỗi huấn luyện viên đều có triết lý riêng và mỗi sơ đồ chiến thuật lại mang trong mình những ưu điểm và hạn chế khác nhau. Một trong những sơ đồ được xem là biến thể linh hoạt và mang tính tấn công cao chính là 4-2-1-3. Theo dõi bài viết dưới đây của Xôi Lạc TV để hiểu rõ hơn về sơ đồ chiến thuật 4-2-1-3 giúp việc thưởng thức các trận đấu bóng đá được trọn vẹn nhất.

Sơ đồ chiến thuật 4-2-1-3 là một dạng phát triển từ sơ đồ 4-3-3 truyền thống, nhưng được bổ sung những điều chỉnh tinh tế để cân bằng cả công lẫn thủ. Sơ đồ 4-2-1-3 không quá phổ biến như 4-3-3 hay 4-2-3-1, nhưng lại được nhiều chiến lược gia sử dụng trong những trận đấu đòi hỏi khả năng kiểm soát bóng tốt, pressing tầm cao và khai thác triệt để sức mạnh của hàng công. Để hiểu rõ hơn, chúng ta sẽ đi sâu vào cách vận hành, ưu nhược điểm và những đội bóng, huấn luyện viên từng áp dụng thành công hệ thống này.

Sơ đồ 4-2-1-3 được thiết lập dựa trên bốn hậu vệ, hai tiền vệ phòng ngự, một tiền vệ tấn công và ba tiền đạo. Cách sắp xếp này vừa đảm bảo sự chắc chắn ở tuyến dưới vừa tạo điều kiện cho tuyến trên có nhiều phương án tấn công đa dạng.

Bộ tứ hậu vệ trong sơ đồ này gồm hai trung vệ đá ở trung tâm và hai hậu vệ cánh. Nhiệm vụ chính của họ là duy trì sự chắc chắn nơi hàng phòng ngự, ngăn chặn đối thủ tạo cơ hội ghi bàn. Tuy nhiên, trong bóng đá hiện đại, hậu vệ cánh không chỉ phòng thủ mà còn đóng vai trò tấn công quan trọng. Họ thường xuyên dâng cao, tham gia chồng biên, tạo thêm phương án hỗ trợ cho hàng công.

Đây là trục xương sống của sơ đồ 4-2-1-3. Hai tiền vệ phòng ngự không chỉ đảm bảo che chắn cho hàng thủ mà còn tham gia phát động tấn công. Một người thường đóng vai trò thu hồi bóng, cắt đường chuyền, trong khi người còn lại giữ vai trò điều phối, chuyền bóng từ tuyến dưới lên tuyến trên. Cặp đôi này cần có sự ăn ý cao, bởi chỉ cần một trong hai không hoàn thành nhiệm vụ, đội bóng có thể dễ dàng bị đối phương khai thác khoảng trống.

Theo các chuyên gia bóng đá XoilacTV, người chơi ở vị trí này giống như một số 10 cổ điển, có vai trò sáng tạo và kết nối giữa hàng tiền vệ và hàng công. Tiền vệ tấn công trong sơ đồ 4-2-1-3 phải có khả năng quan sát tốt, nhãn quan chiến thuật sắc bén và kỹ thuật chuyền bóng chuẩn xác. Đây chính là cầu thủ thường xuyên tung ra những đường chọc khe, mở khóa hàng thủ đối phương và tạo cơ hội trực tiếp cho bộ ba tấn công phía trên.

Khác với sơ đồ 4-3-3, nơi ba tiền đạo có thể hoán đổi linh hoạt, trong sơ đồ chiến thuật 4-2-1-3 vai trò của từng người rõ rệt hơn. Tiền đạo cắm ở giữa đảm nhiệm vai trò ghi bàn chính, tận dụng sức mạnh, khả năng dứt điểm và chọn vị trí. Hai tiền đạo cánh không chỉ dốc bóng tốc độ mà còn thường xuyên di chuyển vào trung lộ để tạo thêm phương án dứt điểm. Khi hậu vệ cánh dâng cao, họ cũng có thể bó vào trong để nhường biên, tạo ra sự linh hoạt khó lường.

Sơ đồ này mang lại nhiều lợi thế cho những đội bóng yêu thích lối chơi tấn công và pressing cường độ cao.

• Hàng công với ba tiền đạo kết hợp một tiền vệ tấn công luôn duy trì ít nhất bốn mũi nhọn sẵn sàng áp sát khung thành đối phương. Điều này gây áp lực lớn, buộc hàng thủ đối phương phải phân tán và để lộ khoảng trống.
• Sự cân bằng giữa tấn công và phòng ngự được đảm bảo nhờ hai tiền vệ phòng ngự. Khi tấn công, họ có thể dâng lên hỗ trợ, khi phòng ngự lại trở thành lá chắn vững chắc.
• Sơ đồ này đặc biệt phù hợp với các đội bóng có những cầu thủ chạy cánh tốc độ và sáng tạo. Khi các tiền đạo cánh kết hợp với hậu vệ biên, khả năng tạo đột biến từ hai hành lang biên là vô cùng lớn.

Bên cạnh ưu điểm, 4-2-1-3 cũng tồn tại nhiều hạn chế.

• Điểm yếu rõ rệt nhất là khu vực hai cánh khi hậu vệ biên dâng cao tấn công. Nếu hai tiền vệ phòng ngự không kịp bọc lót, đối thủ có thể tận dụng khoảng trống để phản công nhanh.
• Ngoài ra, sơ đồ này đòi hỏi sự cơ động cực lớn từ hai tiền vệ phòng ngự. Nếu một trong hai không đủ thể lực hoặc thiếu tập trung, đội bóng dễ mất kiểm soát ở trung tuyến.
• Một hạn chế khác là phụ thuộc nhiều vào khả năng sáng tạo của tiền vệ tấn công trung tâm. Nếu cầu thủ này bị phong tỏa, sự kết nối giữa tuyến giữa và tuyến trên có thể bị đứt gãy, khiến hàng công mất đi tính đột biến.

Trong lịch sử bóng đá thế giới, không nhiều huấn luyện viên sử dụng sơ đồ chiến thuật 4-2-1-3 như một sơ đồ chính nhưng nó thường được coi là biến thể của 4-3-3 hoặc 4-2-3-1.

• Carlo Ancelotti trong thời gian dẫn dắt AC Milan từng áp dụng sơ đồ này để tận dụng bộ đôi tiền vệ phòng ngự mạnh mẽ như Gattuso và Pirlo, cùng một nhạc trưởng sáng tạo là Kaka. Bộ ba tiền đạo phía trên với Inzaghi, Shevchenko và một cầu thủ chạy cánh tốc độ đã biến Milan trở thành đội bóng tấn công đầy sức mạnh.
• Pep Guardiola, trong một số giai đoạn tại Barcelona, cũng sử dụng cấu trúc tương tự khi muốn tăng cường khả năng kiểm soát bóng ở tuyến giữa và khai thác tối đa sức mạnh pressing của Messi, Pedro và Villa.

Gần đây hơn, một số đội bóng tại Premier League cũng áp dụng sơ đồ này trong những trận cầu quan trọng, nơi họ cần sự cân bằng giữa phòng thủ chắc chắn và tấn công đa dạng. Để tra cứu lịch thi đấu ngoại hạng anh đầy đủ và chính xác nhất hãy truy cập vào Xoilac 365. Hiện tại, chuyên trang đang cập nhật lịch đá cực kỳ sớm cho mọi người theo dõi và sắp xếp thời gian xem hợp lý nhất.

Có thể thấy, sơ đồ chiến thuật 4-2-1-3 là một hệ thống chiến thuật mang tính cân bằng, kết hợp chặt chẽ giữa phòng ngự và tấn công. Với bốn hậu vệ, hai tiền vệ phòng ngự, một tiền vệ sáng tạo và ba tiền đạo, đội bóng có thể triển khai lối chơi pressing mạnh mẽ, kiểm soát bóng tốt và tấn công đa dạng.